JOKA-OMWA BANG’ THO JOK
( yawuot Jok mane odhi dala Omwa owadgi Chwanya, en chogo mane onyuol
bang’ tho wuon, mano ema omiyo nochake nying’ wuon)
Kane Wanjare osenego wuon ei bel to
owtene ma moko nodhi ogore dala Omwa. Yawuoyi mane odhi dala Omwa gin; Rateng’
kod Nyawegi.
Joge Omwa gin; Orando,
Puonja kod Arombo.
Magi ema iluongoni jo-Kisumo,
kata kamano onge ng’at miluongoni Kisumo, mano ne en mana chiro mane ji
wilore kodhi kisuma.
Koro mogik kapok atieko to daher mar loso kuom wuoyi matin mane onyuol bang’ tho Ramogi Ajwang’; en bende nochake Ramogi to kare olal nono nimar ka idhi ei Alego to iyudo joka-Ramogi, ei Suba bende gintie, Sakwa milambo gi Tanzania bende ogandane moko odakie, omiyo en ok ogero dalane owuon.
Nyikwa Ramogi Ajwang’ koro agenoni un kod yangruok malong’o kuom
wuodh joluo kochakore Babylon nyaka Kenya, Uganda gi Tanganyika kama joluo
odakie sani. Meduru puonjo nyithindo matindo weche machon mondo kik wigi
owil gi kar chakruok Luo.
Pod abiro medo kelonu migepni modong’ kendo leronu tiend weche moko ma nyalo bedo ni ok uwinjo maber. Ka ng’ato nigi wach moro monyalo medo to mondo otim berne omedwa paro kuom wechegi.
MIGAWO MAR ABICH
GWETH MANE CHWANYA OGWEDHO GODO ONYANGO RABALA TO OKUONG’O YAWUOTE
Onyango
wuod Okuom Ng’ech, min
mare en Biego. Kane
kech moro owuok to nodhi kisuma ka waygi Wich
Lum dala Chwanya. Bang’e ne ok odok kendo ne chuore, Chwanya nokawe
moloke chiege; omiyo Onyango nopong’ dala Chwanya. Kata obedo ni ne obi
kode kamano Chwanya nohere maloyo kata yawuote owuon nikech ne en ratego
kendo nohero kwath. Kane osepong’ nonyalo dhi peyo dhok, kuom mano
Chwanya nonyise ni dhok duto mopeyo to nobed meke, omiyo nodoko japith ma
ratipo ahinya.
Yawuot Chwanya nomako kode sigu ni ere kaka wuon’gi
nyalo hero kimirwa, ne giparoni obiro ketho dalagi. Gweth mare noyudo kama:
Kane ochopo ndalo mane Wasikoyo
(slave traders) ochopo e piny Luo to ne githoro mako ji mathoth
ahinya.
Chieng’ moro achiel ne gichopo edala Chwanya; e
thuoloni noyudo ka Chwanya koro osebedo jaduong’ ne ok onyal yombo wasikoyo,
omiyo nomake. Kane Onyango oduogo dala to oyudo ni wuon mare ema ose maki,
yawuoyi ma moko to noluor ni ka diponi giluwo bang’ wuon’gi to wasikoyo
biro chielogi gi gima muoch (bunde).
Onyango to ne okawo kuode kod tong’e mowachoni ka wuora manyocha ohera ema osemaki, owetenagi biro riemba, omiyo nogweyo malich kagima ng’ato otho edalano. Bang’e nonyiso ji ni an adhi tho gi wuora, kendo nowuok gi ng’wech. Kane okayo e dhi wadh to oyudo ka wasikoyo koro oyo mach godhiambo to joma omaki to nitie ei yie.
Omiyo ne omuomore ka ojajni malich kuom jo-wasikoyo;
kane gineno kamano to gin bende luoro nomakogi, omiyo ne giwuok gi
ng’wech ka gi manyo kuma bunde nitie. Apoya nono Onyango nodhi mokawo
wuon mare kendo owuok godo. Jo-wasikoyo notemo lawe to ne ok gijuke
ngang’.
Kane ochopo dala to Chwanya nomako bade ma onyiseni;
“Jogegi nochwore gi tong’ kendgi,
to jogenagi duto to nobed jotichni (wasumbnigi), in emani bed RUOTH kendo
tong’ini emano bed bilo mar piny”.
Bang’ tho Chwanya noyudo Onyango koro ose nyuomo
chige maduong’ miluongoni Tuda
Nyamwa. Nowuok mong’ado nam nyaka loka milambo but got miluongoni Ruri. Mano ekaka ne ogero pinje ang’wen kaka nyocha ase ganonu
motelo (Karungu, Kadem, Kanyamwa kod
Kanyidoto, “kanyadoto”).