MIGAWO MAR OCHIKO
JOLUO MOLOKORE MWACHE
Loka masawa nitie joluo mang’eny molokore wache; (masawa en nyandwat kata north gi dho-ngere). Omiyo gwenge duto mantie malo mar sendro (central Nyanza) iluongoni masawa kaka gwenge masani jo Abaluyia odakie.Mokwongo; dala Keny ma wuod Kisodhi, ma owadgi Ojuodhi Tipo maduong’ nodonjo dala Kawango kendo nolokgi wasumbini, ma ng’enygi wacho dho mwache nyaka sani.
Tong’ mar piny owacho (sirikal) ema koro oduogogi
ei Luo; higa piero auchiel g’achiel kane jo-saveyi (survey)
ochako pogo gwenge kod tong’ mar distrikt.
Wanga ma wuod Amolo to olala ei mwache nyaka sani; en
owadgi Le, Omia kod Marama; Marama to sani wacho dho-Maragol (joka-Kombe).
Kata kamano gin jo-luo molal.
Wanga to wacho dho-Mumias. Kuom mano joka Amolo gin;
Wanga, Marama, Le, Omia, Turi kod Owila. Turi ema ogero piny mane Odemba
Kagose aye, ma bende nokedo ne joluo ahinya. Owila ogero piny
Uyoma.
Masawa ma Imbo nitie jo-Usonga; en wuod No ma chogo,
owadgi Dibo matin, to dak ema oduoke monyuomore gi mwache omiyo sani
giwacho dhok ariyo.
Penj ma joluo
mang’eny penjore nito Nyang’or ni en ng’at mane?
Duoko yot ahinya; nitie
Nyang’or ariyo achiel jaluo to machielo to ja-mwa. Gidak but Kajulu.
Nyang’or notero dhako dala Konya kendo onyuolo nyathi ma wuoyi, nyathino
nolokore jakuo, omiyo noriembe modhi odak e wi got kamane oyudo Nyang’or
ma joka-Kombe odake omiyo ji ne luongeni Nyang’or.
Omiyo lweny nowuok e kind jo-Kano gi Nyang’or e
weche mag kuo, kata kamano Nyang’or ma jaluo ema kwalo ahinya, koro sani
to ji kia pogogi, giparoni jamwa chande emane jakuo.
Milambo ma Ugwe but chiro ma Achuna ka Magak (Oyugis), nitie dhoot moro masani oloso distrikt ma
Nyamira ei Kisii, iluongogi ni Joka-Wanjare, ok en jamwa nimar Wanjare en
owadgi Rachuonyo gin yawuot Jok. Kata sani giwacho dhok ariyo dholuo kod
dhokisii (ekegusii), kata ka
iromo kodgi to iwinjo ka ochako giwachoni “Abanto
baito…” tiendeni jadhodwa kata ng’atwa kuom yor dak sani githoro wacho dho-kisii maloyo dholuo.
Mak mana
nitie moko mane oriwore gi jo-Sidho mogero Muksero but dalagi laktar (Dr)
Onyonka, kata Onyonka ok en ja-kisii gi tiende gin jo-Kajulu mane olal ei
mwache omiyo nying’gi chal kod nyinge joluo mang’eny.
Pogruok mantie e kind jaluo molal ei mwache kod
mwache molal ei Luo chalo kama; jaluo kodhi ei mwache mogero dalane to
nyinge ok lal to mwache mane obiro odak ei luo sani duto nying’gi olal
nono kendo ji paroni gin joluo. Kendo fwenyogi bedo matek ahinya.
Kane ochopo thuolo ma koro jo-Waondo otuk ng’ado
nam Lolwe ka giwuok loka Uyoma Naya nyaka wadh Mirunda nitie jomoko mane
okikore kodgi, kaka; Adieremo kod Abamreri (jo-Kamreri).
Jogi duto ne manyo kar dak kaluwore gi lwenje mane nitie e kindgi
g’oganda mane odak Uyoma (ngech jo-Waondo abiro
ganonu e migepe mabiro nyime kanyo)
Wachore ni lweny moro nowuok e kind anyuola mar joka-Muserma; Mreri kod owadgi (Adieremo) omiyo Adieremo nodhi odonjo ei jo-Lang’o mane odak machiegni gi joluo. Kuom mano nolokore jamwa; sani ji paroni gin jo-Masaai. Gidak e kind jo-Kisii gi Kamagambo malo Nyamarambe. Sani ginyuolore mathoth ahinya.
Ka idhi Lolgorien nyaka Masarura to ibiro yudo ka
gimako gwengno duto ma jo-Masaai mane weg piny sani odak machiegni Narok
kod gwenge mokiewo gi Tanzania. Ng’eny pogruok ma malogo nowuok ndalo
mane Omolo Rume ruoth.
Kadiponi okwal dhok ei Luo to joka-Adieremo mane
odonjo ei Masaai oyudo to giduogo gi ei Luo nimar mwandu owadu ok inyal
weyo lal oko. Mano ema nyisi ni gin ogandawa.
Jo-Waruri gi Nyang’ombe modak Musoma gin joluo mane olal kendo ginago lekegi auchiel mapiny kaka joluo yande timo. Gima omiyo ji paroni gin mwache ema; kane oyudo mwache moko odak kanyo higni machon to joluo bende koro ne tuk manyo kuonde dak to ne gimiyo joluo mondegi ka giriasoreni (wuondogi) mago nyiri omiyo ne ginyuol kod mon’gi bang’e chuogi noringo gi nyithindo.
Mano notimoreni mondo giyud teko (rieko) mane joluo ni godo kuom rito pinygi, nikech ne oyudo gisewinjo humb joluo kod lwenje mane gisekedo gi mwache machalo kaka joka-Kombe kod jo-Kalenjin. Sani gin oganda maduong’ ahinya ei Tanzania gidak ekind Buhemba gi Musoma.